Szanowny Panie Prezydencie,

Komitet Immunologii i Etiologii Zakażeń Człowieka Polskiej Akademii Nauk, a także Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej, skupiające najwybitniejszych krajowych uczonych – specjalistów w dziedzinie m.in. nauk o odporności człowieka wobec chorób zakaźnych a także przyczyn tych chorób, wyrażają zaniepokojenie rozwojem sytuacji odnośnie obowiązkowych szczepień przeciwko chorobom zakaźnym w Polsce. Od kilku lat obserwujemy stopniowy, coraz bardziej nasilający się wzrost odsetka populacji, który nie jest zaszczepiony. Według danych opublikowanych przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny w lutym 2018 wynika, że w 2010 roku odnotowano 3437 odmów, w 2011 r. - 4689, w roku 2012 - 5340, w 2013 r. - 7248, w 2014 roku - 12 681, w roku 2015 - 16 689, w 2016 roku - 23 147, zaś w roku 2017 - 30 089. Według tego samego źródła, tylko w pierwszej połowie 2018 roku odnotowano 34 273 odmowy szczepień. Tym samym już w 2017 roku wyszczepialność przeciwko odrze, śwince i różyczce zmniejszyła się w Polsce poniżej 95 proc., czyli progu uznawanego za dolną granicę gwarantującą odporność populacyjną. Niska odporność populacyjna nie zapobiegnie zarażeniu (i w konsekwencji zachorowaniu) osób świadomie niezaszczepionych, osób w podeszłym wieku, które nie były szczepione lub u których wygasła odporność poszczepienna, ale także tych, którzy z powodów zdrowotnych nie mogą być szczepieni i/lub mają w znacznym stopniu obniżoną odporność. Do tej ostatniej grupy należą nie tylko chorzy ze zdiagnozowanymi pierwotnymi niedoborami odporności, których liczba w Polsce wynosi 690 osób (co według ekspertów stanowi 20-30% wszystkich przypadków), ale także m.in. kilka tysięcy dzieci chorujących na nowotwory hematologiczne (białaczki), u których odporność jest obniżona w wyniku chemioterapii, a których zabezpieczenie przed zachorowaniem na choroby zakaźne jest wynikiem istnienia – obecnie zmniejszającej się – odporności populacyjnej. Dalszą przewidywaną konsekwencją, obserwowaną już zresztą w krajach, w których wyszczepialność jest niższa niż w Polsce (np. wyszczepialność przeciwko odrze na Ukrainie czy w Rumunii) może być epidemiczne narastanie częstości klinicznych przypadków chorób zakaźnych i zagrożenie dla zdrowotności Polaków. Przechorowanie odry może doprowadzić do nieodwracalnych powikłań neurologicznych, różyczki - do wad wrodzonych płodu włącznie, a świnki - do męskiej bezpłodności.

Wzrost częstości zaniechania obowiązkowych szczepień w Polsce związany jest m.in. z tzw. ruchami antyszczepionkowymi które, bazując na niezaprzeczalnym fakcie, że szczepionki, jak każde inne substancje wprowadzone do organizmu człowieka, mogą wywołać niepożądane objawy, a także na mieszaninie kłamstw, półprawd i zmyśleń propagowanych w mediach społecznościowych (m.in. zdyskredytowana naukowo już wiele lat temu teoria wiążąca szczepienia z występowaniem autyzmu). Równoczesny brak rzetelnej i dostosowanej do różnych poziomów wiedzy informacji o kluczowej roli szczepień w eliminacji groźnych dla zdrowia i życia chorób zakaźnych, zniechęca  rodziców do szczepienia dzieci.

Problem spadku  wyszczepialności dzieci dotyczy także innych krajów UE, w których do tego roku szczepienia były dobrowolne, a w ostatnich latach zwiększyła się niepokojąco zapadalność na choroby zakaźne (odra, koklusz, błonica). Stąd też w tych krajach zaostrzono przepisy dotyczące realizacji szczepień. We Francji i Włoszech od stycznia 2018 obowiązek szczepień został rozszerzony. W Australii od 2017 roku rodzice, którzy nie zgadzają się na szczepienia z przyczyn pozamedycznych tracą prawa do świadczeń wypłacanych dzieciom. W Stanach Zjednoczonych dzieci nie szczepione nie są przyjmowane do żłobków, przedszkoli i szkół publicznych.

Komitet Immunologii i Etiologii Zakażeń Człowieka Polskiej Akademii Nauk i Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej popierają niedawną decyzję Wysokiego Sejmu o odrzuceniu obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, którego wdrożenie miałoby znieść obowiązek szczepień, a który został przygotowany przez tzw. Ogólnopolskie Stowarzyszenie Wiedzy o Szczepieniach "STOP NOP", od dawna znane jako aktywny przeciwnik szczepień.

Zarówno ten odrzucony projekt ustawy, jak wszystkie inne analogiczne inicjatywy obywatelskie lub poselskie możliwe w przyszłości są sprzeczne z zaostrzoną w ostatnich latach polityką promującą szczepienia w wielu krajach wysoko rozwiniętych  i  niebezpieczne, gdyż w przypadku wprowadzenia w życie każdej ustawy znoszącej obowiązek szczepień ochronnych może dojść do dalszego znacznego wzrostu liczby dzieci/osób niezaszczepionych przeciwko odrze i innym chorobom. Trend w tym kierunku obserwowany jest już obecnie. Według informacji Głównego Inspektora Sanitarnego w okresie od 1 stycznia do 15 października 2018 r. zarejestrowano w Polsce 128 przypadków zachorowań na odrę. Dla porównania w roku 2017 roku zgłoszono ich 58. Natomiast tylko pomiędzy 31 października a 4 listopada 2018 zanotowano kolejnych 17 przypadków zachorowania na odrę.  

W związku z tym apelujemy do Wysokiego Sejmu RP o:

·         Zaniechanie w przyszłości procedowania analogicznych projektów ustaw mających na celu zniesienie lub ograniczenie obowiązku szczepień ochronnych, jako sprzecznych z obecną wiedzą z jednej strony, a z obowiązkiem rządzących zapewnienia jak najlepszego zabezpieczenia stanu zdrowia Polaków z drugiej;

a do odpowiednich PT Ministrów i Przewodniczących Komisji o:

·         Rozważenie i wdrożenie skutecznych metod zachęcania społeczeństwa do szczepień ochronnych, a także zwiększenia dostępności szczepień (w tym nieobowiązkowych);

 ·         Powołanie komisji ekspertów, którzy wypracują sposoby skutecznego przekazania społeczeństwu rzetelnej, dostosowanej do poziomu edukacji informacji odnośnie szczepień i szczepionek, w tym sposoby wprowadzenia podstawowego, obowiązkowego nauczania o znaczeniu i działaniu szczepień ochronnych już od poziomu przedszkolnego;

 ·         Wprowadzenie obowiązku nieodpłatnych szczepień dzieci imigrantów zgodnie z obowiązującym polskim kalendarzem szczepień;

 ·         Wzorem niektórych krajów wprowadzenie obowiązku szczepień jako warunku przyjęcia dziecka do żłobka i przedszkola

·         Rozważenie możliwości zniesienia opłaty za szczepienia nieobowiązkowe wśród obywateli polskich, dzieci i osób dorosłych, a także wobec imigrantów.

Przewodniczący Komitetu Immunologii i Etiologii Zakażeń Człowieka Polskiej Akademii Nauk, Prezes Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej

Profesor dr hab. Jacek Maciej Witkowski

Apel popierają:

1.     Prof. dr hab. Maciej Siedlar, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Konsultant Krajowy w dziedzinie immunologii klinicznej

2.     Prof. dr hab. Jacek Roliński, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, były Prezes PTIDiK

3.     Prof. dr hab. Janusz Marcinkiewicz, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, były Prezes PTIDiK

4.     Dr hab. Ewelina Grywalska, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, była Sekretarz Zarządu PTIDiK

5.     Prof. dr hab. Anna Pituch-Noworolska, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

6.     Dr hab. Jarosław Baran, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

7.     Dr hab. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich, Wrocław

8.     Dr hab. Katarzyna Lisowska, Sekretarz Zarządu Głównego PTIDiK, Gdański Uniwersytet Medyczny

9.     Prof. dr hab. Kazimierz Madaliński, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego

10. Prof. dr hab. Krzysztof Simon, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich, Wrocław, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych dla województwa dolnośląskiego

11. Prof. dr hab. Ewa Bernatowska, Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka

12. Dr hab. Michał Pikuła, Gdański Uniwersytet Medyczny

13. Prof. dr hab. Robert Flisiak, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

14. Prof. dr hab. Włodzimierz Maśliński, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji

15. Prof. dr hab. Wiesław Jędrzejczak, Warszawski Uniwersytet Medyczny

16. Prof. dr hab. Urszula Demkow, Gdański Uniwersytet Medyczny, Redaktor Naczelna „Central European Journal of Immunology”

17. Prof. dr hab. Ewa Jabłońska, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

18. Prof. dr hab. Joanna Domagała-Kulawik, Warszawski Uniwersytet Medyczny

19. Prof. Dr hab. Krzysztof Bryniarski, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

20. Dr Andrzej Eljaszewicz, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

21. Dr hab. Aleksandra Klimczak, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, Wrocław

22. Dr hab. Beata Tokarz-Deptuła, Uniwersytet Szczeciński

23. Prof. dr hab. Wiesław Deptuła, Uniwersytet Szczeciński